چگونه شکایت کنیم – کسی که جرم مستقیما نسبت به او واقع شده (مانند مالک مال در جرم سرقت) یا قائم مقام قانونی چنین شخصی محسوب می شود (مانند ورثه در جرم قتل یا ولی قهری در جرم ارتکابی علیه فرزندش) می تواند به عنوان شاکی شکایت نماید و از دادستان تعقیب کیفری متهم را بخواهد. با توجه به ماده 10 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 بزه دیده ای که درخواست تعقیب کیفری مرتکب را نماید، شاکی نامیده می شود و بزه دیده نیز شخصی است که از وقوع جرم محتمل ضرر و زیان شده است. این ضرر و زیان اعم است از اینکه مادی باشد یا معنوی، ولی باید مستقیم باشد. حتی در جرائم منافی عفت که ارتکاب آنها می تواند حیثیت سایر اعضای خانواده ملکوک (لکه دار) نماید، قانونگذار در ماده 102 ق.آ.د.ک بعد از اینکه اعلام می کند تعقیب و تحقیق در آنها ممنوع است، مگر در صورت وجود شاکی خصوصی و…، در تبصره 3 همین ماده تنها به ولی یا سرپرست قانونی بزه دیده و آن هم در صورتی که وی محجور یا بالغ زیر هجده سال تمام باشد، حق دخالت و طرح شکایت می دهد.
شکایت برای شروع به رسیدگی کافی است، ولی در برخی جرائم به دلیل اهمیت بیشتر جنبه خصوصی آن، شکایت برای شروع به تعقیب و رسیدگی ضروری است. در این جرائم تا قبل از اعلام شکایت شاکی، دادستان قانونا نمی تواند تعقیب کیفری را به جریان اندازد، مانند جرم توهین موضوع ماده 608 قانون مجازات اسلامی (کتاب تعزیرات) مصوب 1375.
شکایت می تواند کتبی یا شفاهی باشد. بر خلاف دعاوی حقوقی که رسیدگی به آنها نیازمند تقدیم دادخواست با فرم های چاپی مخصوص است، در امور کیفری استفاده از فرم های خاص برای طرح شکایت موضوعیت نداشته، می تواند بر روی کاغذ معمولی هم نوشته شود.
شاکی باید در شکایت خود، کسی را که از او شکایت داشته (مشتکی عنه) یا مظنون به ارتکاب جرم می داند معرفی کند. اما هویت این شخص همیشه برای شاکی معلوم نیست و گاه وی نمی تواند کسی را حتی به عنوان مظنون به دادسرا معری نماید، مانند وقتی که سرقتی در شب در خیابان اتفاق افتاده و مالک اتومبیل پس از فرا رسیدن صبح از وقوع سرقت مطلع گردد. در چنین موردی، و همچنین در صورتی که شاکی به شخص معینی ظن داشته، ولی نتواند دلایل کافی برای تعقیب او ارائه نماید، دادستان مکلف است تعقیب کیفری را برای شناسایی مرتکب و جمع آوری دلایل اتهام آغاز نماید. همچنین در صورتی که شاکی پس از طرح شکایت، از شکایت خود انصراف دهد، ولی جرم از جرائم غیرقابل گذشت باشد، با وجود استرداد شکایت، دادستان باید تعقیب کیفری را ادامه دهد. چگونه شکایت کنیم
