مسئولیت قراردادی چیست و چه شرایطی دارد؟ مسئولیت قراردادی عبارت است از التزام و تعهد قانونی متعهد متخلف به جبران خسارتی که در نتیجه تخلف او از انجام تعهد به متعهدله وارد شده است. مسئولیت قراردادی زیر مجموعه مسئولیت مدنی محسوب می شود که برای تحقق آن شرایط زیر لازم است.
1- وجود قرارداد
یکی از شرایط اساسی تحقق مسئولیت قراردادی، وجود قرارداد می باشد. زیرا فعل زیانبار شخص مسئول در مسئولیت قراردادی، عبارت از تخلف از انجام تعهد می باشد. بنابراین وجود قرارداد که منشا پیدایش تعهد می باشد، ضروری است. چون در صورت عدم وجود قرارداد تعهد ناشی از قرارداد برای مسئول محقق نمی شود تا تخلف از انجام آن، فعل زیانبار محسوب گردد.
علاوه بر این لازم است که قرارداد منعقد شده صحیح و نافذ باشد، زیرا از قرارداد باطل یا غیرنافذ هیچگونه تعهدی ناشی نمی شود تا تخلف از انجام آن فعل زیانبار متعهد محسوب گردد. در صورتی که قرارداد منعقد شده باطل باشد، مسئولیت احتمالی طرفین نسبت به یکدیگر، مسئولیت مدنی به مفهوم خاص آن است و تا زمانی که قرارداد منعقد شده نافذ نباشد، خسارات وارده به آنها مشمول قواعد مسئولیت قراردادی نمی شود.
2- خودداری از انجام تعهد
علاوه بر شرایط مذکور، برای تحقق مسئولیت قراردادی، لازم است که متعهد تعهد خود را انجام نداده یا از نحوه انجام آن تخلف کرده باشد. لزوم این شرط به این جهت است که عدم انجام تعهد در مسئولیت قراردادی، فعل زیانبار مسئول و متعهد متخلف محسوب می شود و تا زمانی که شخص از انجام تعهد خودداری نکند، نمی توان او را مسئول تلقی نمود.
بیشتر بخوانید:
3- ورود ضرر
مسئولیت قراردادی چیست – هرچند که شرایط پیشین برای تحقق مسئولیت قراردادی لازم و ضروری است، ولی کافی نیست بلکه لازم است که از عدم انجام تعهد متعهد به متعهدله خسارت وارد شود تا او ملزم به جبران آن گردد، زیرا هدف مسئولیت مدنی و قراردادی، احقاق حق و جبران خسارت است و تا زمانی که خسارتی وارد نشود، مسئولیت فاقد موضوع است. بنابراین لازم است که از عدم انجام تعهد، به متعهدله خسارت وارد شود تا به استناد قواعد مسئولیت قراردادی متعهد ملزم به جبران آن گردد.
علاوه بر این باید ضرر ناشی از تخلف اجرای قرارداد به متعهدله وارد شود، به عبارت دیگر، زیان دیده، متعهدله قرارداد و عامل فعل زیانبار، متعهد قرارداد باشد. زیرا به اقتضای اصل نسبی بودن قراردادها متعهد قراردادی فقط در قبال متعهدله خویش مسئول است و چنین تعهدی است که عدم انجام آن، فعل زیانبار محسوب می شود. بنابراین اگر بین زیان دیده و مسئول، رابطه قراردادی وجود نداشه باشد، زیان دیده نمی تواند بر مبنای مسئولیت قراردادی اقامه دعوی نماید.
4- ضرورت وجود رابطه سببیت
یکی دیگر از شرایط تحقق مسئولیت قراردادی این است که بین ضرر زیان دیده و تخلف متعهد قراردادی، رابطه سببیت وجود داشته باشد، زیرا در صورتی که چنین رابطه ای وجود نداشته باشد، ضرر وارده به متعهد متخلف استناد ندارد و نمی توان او را مسئول جبران چنین خسارتی تلقی نمود.
