طلاق رجعی و بائن چیست؟
قانون مدنی در ماده 1143 طلاق را به بائن و رجعی تقسیم کرده است. این ماده بیان می دارد: «طلاق بر دو قسم است: بائن و رجعی». برابر ماده 1144 همین قانون: «در طلاق بائن برای شوهر حق رجوع نیست». بائن به معنای جدایی است و این گونه طلاق را از این بابت بائن گفته اند که در آن حق رجوع برای شوهر شناخته نشده است و با وقوع طلاق رابطه نکاح به طور قطعی منحل می شود، بر خلاف طلاق رجعی که در آن حق رجوع برای شوهر وجود دارد، یعنی شوهر می تواند در ایام عده به طلاق رجوع کند و زندگی زناشویی را بدون نکاح مجدد از سر گیرد. بنابراین در قانون مدنی رجوع یک عمل حقوقی یک جانبه است که به وسیله شوهر انجام می شود.
طلاق رجعی و بائن چیست؟ – قانون مدنی در مقررات باب طلاق از فقه امامیه پیروی کرده است و بنابر آنچه از فقه و قانون مدنی بر می آید، اصل در طلاق رجعی بودن آن است و به تعبیر دیگر طلاق رجعی اصل و طلاق بائن استثنا محسوب می شود و علی القاعده طلاق را جز در مواردی که قانونگذار بائن اعلام کرده باید رجعی به شمار آورد. البته در این خصوص باید گفت که اصل رجعی بودن طلاق مربوط به طلاقی است که به اختیار و اراده مرد واقع می شود، نه طلاقی که شوهر به حکم دادگاه ملزم آن می گردد. فقط طلاق زوجه فرد غایب مفقودالاثر با آنکه به حکم دادگاه می باشد، با توجه به وضع خاص شوهر، رجعی به شمار آمده است (ماده 1130 قانون مدنی). بنابراین باید گفت جز مورد اخیر، طلاق به حکم دادگاه بائن است نه رجعی.
توصیه می شود مطلب زیر را نیز مطالعه کنید:
طلاق بائن
مطابق ماده 1145 قانون مدنی: «در موارد ذیل طلاق بائن است:
1- طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
2- طلاق یائسه.
3- طلاق خلع و مبارات، مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
4- سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید؛ اعم از اینکه وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید».
همانطور که گفته شد، طلاق بائن طلاقی است که در آن رابطه زوجیت قطع می گردد و برای شوهر حق رجوع نیست. در ذیل به بررسی هریک از موارد مذکور در ماده 1145 می پردازیم:
1- طلاق زوجه غیرمدخوله: هرچند با وی خلوت کرده باشد. مراد از دخول، نزدیکی به نحوی است که موجب غسل جنابت گردد؛ خواه از قُبُل باشد و خواه از دُبُر. لازم به ذکر است که غیرمدخوله لزوماً به معنای باکره نیست؛ بلکه منظور از غیر مدخوله زوجه ای است که زوج پس از وقوع نکاح بدون آنکه با وی نزدیکی کند او را طلاق داده باشد.
2- طلاق یائسه: زن یائسه عبارت است از زن پنجاه یا شصت ساله ای که حیض نمی بیند. به بیان دیگر باید گفت که یائسه به زنی گفته می شود که از نظر سن و سال در حدی است که زنان نظایر و امثال او در آن سن و سال حائض نمی شوند به عبارت دیگر از باردار شدن مایوس و نا امید است.
3- طلاق خُلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد: قبلا در خصوص طلاق خلع و مبارات مطالبی در سایت حقوق گستر قرار گرفته است که می توانید آنها را در ذیل بخوانید.
طلاق رجعی
مطابق ماده 1148 قانون مدنی: «در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است».
طلاقی که بائن نباشد، رجعی است. بنابراین چنانچه طلاق زوجه غیرمدخوله غیر یائسه، بدون عوض انجام گیرد، در غیر طلاق سوم، رجعی خواهد بود. همچنین است اگر در طلاق خلع و مبارات، زوجه به عوض رجوع کند که در این صورت به طلاق رجعی مبدل خواهد گردید.
در طلاق رجعی در مدت عده برای شوهر حق رجوع وجود دارد و می تواند با رجوع به طلاق، رابطه زوجیت خود را با زوجه ادامه دهد. ولی زنی که به طلاق بائن مطلقه می شود از همان لحظه وقوع طلاق، پیوند زناشویی میان او و شوهرش گسسته شده و در نتیجه کلیه احکام مترتبه بر زوجیت نیز مرتفع می شود؛ از جمله: طلاق رجعی و بائن چیست؟
الف) زن مطلقه استحقاق نفقه ندارد مگر آنکه حامله باشد.
ب) رابطه توارث میان آنها برقرار نیست.
ج) مرد می تواند در ایام عده با خواهر او ازدواج کند.
د) زن مطلقه در ایام عده کاملا مختار می باشد و لازم نیست در اعمال و رفتارش از زوج اجازه بگیرد.
اما زنی که به طلاق رجعی مطلقه شود، مادام که عده وی سپری نشده، رابطه و پیوند زناشویی میان وی و شوهرش قطع نمی شود و مطلقه رجعیه در حکم زوجه است و بنابراین متقابلا:
الف) استحقاق نفقه دارد.
ب) توارث در مدت عده میان آنها برقرار است.
ج) مرد نمی تواند در ایام عده با خواهر او ازدواج کند.
د) در خروج از منزل باید از شوهر اذن بگیرد و در غیر این صورت ناشزه به شمار می آید.
در طلاق رجعی و در مدت عده تمام احکامی که بر زوجه دائم مترتب است بر مطلقه رجعیه نیز مترتب خواهد بود.
