ایراد به صلاحیت دادگاه و شرایط آن – مطابق ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی: «در موارد زیر خوانده می تواند ضمن پاسخ نسبت به ماهیت دعوا ایراد کند: 1- دادگاه صلاحیت نداشته باشد…». صلاحیت یعنی توانایی قانونی انجام امری و منظور از صلاحیت دادگاه یعنی اختیار و وظیفه دادگاه مبنی بر رسیدگی به دعوای مدنی که البته این امر می تواند مورد ایراد خوانده واقع شود. رعایت صلاحیت از قواعده آمره می باشد؛ اما با وجود تکلیف قاضی به رعایت مقررات مربوط به صلاحیت، قانونگذار به خوانده نیز این اجازه را داده است که به صلاحیت دادگاه ایراد نماید. این ایراد در قالب تقدیم لایحه صورت می گیرد یا در جلسه اول دادرسی اعلام می شود. اطلاق کلمه صلاحیت در بند 1 ماده 84 هم شامل صلاحیت ذاتی و هم صلاحیت محلی می شود.
بیشتر بدانید:
ایراد به صلاحیت دادگاه که در بند 1 ماده 84 آمده، اعم است از ایراد به صلاحیت ذاتی و محلی. ایراد به صلاحیت ذاتی همچون موردی است که دعوا در صلاحیت مرجعی غیرقضایی باشد مثلا افراز ملک مشاع که جریان ثبتی آن خاتمه یافته در صلاحیت ذاتی اداره ثبت محل وقوع ملک است. حال در صورت طرح دعوا به طرفیت شریک در دادگاه، شریک می تواند به صلاحیت ذاتی دادگاه ایراد کند.
ایراد به صلاحیت محلی مانند موردی است که دعوا باید در دادگاه حوزه قضایی دیگری رسیدگی شود. مثلا در دعوای مطالبه وجه؛ خواهان دعوا را در محل اقامت خوانده اقامه نکرده باشد؛ آن هم در صورتی که ناشی از عقد و قرارداد نمی باشد. در حالی که به دلالت ماده 11 قانون مذکور رسیدگی به این دعوا در صلاحیت دادگاه محل اقامت خوانده است.
ایراد به صلاحیت دادگاه و شرایط آن – در صورتی که خوانده تا پایان جلسه اول دادرسی به صلاحیت دادگاه ایراد نموده باشد دادگاه به موجب ماده 88 قانون آیین دادرسی مدنی مکلف است قبل از ورود به ماهیت دعوی نسبت به ایراد اتخاذ تصمیم نماید. اتخاذ تصمیم اعم است از پذیرش ایراد و صدور قرار عدم صلاحیت و یا صدور قرار رد ایراد، بنابراین هر تصمیمی که در مورد ایراد به صلاحیت گرفته شود از ناحیه ایراد کننده یا طرف مقابل او قابل اعتراض نخواهد بود. چنانچه که ایراد به صلاحیت پذیرفته شود دادگاه نسبت به صدور قرار عدم صلاحیت اقدام خواهد نمود؛ حتی در صورت صدور یکی از قرارهای اعدادی چنانچه دادگاه متوجه ایراد قبلی به صلاحیت شده باشد، این امر مانع از صدور قرار عدم صلاحیت نخواهد بود.
سوالی که قابل طرح می باشد آن است که چنانچه به صلاحیت دادگاه ایراد نشده باشد آیا دادگاه مجاز به ادامه رسیدگی می باشد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت چون مقررات مربوط به صلاحیت در ارتباط با نظم قضایی است و در قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده لذا از قواعد آمره بوده و ایراد فقط جنبه تذکر دارد و اگر تذکر داده نشود چنانچه دادگاه صالح به رسیدگی نباشد قاضی مکلف است قرار عدم صلاحیت صادر کند.
