خیار مجلس چیست و چه شرایطی دارد؟ خیارات جمع خیار است و خیار از نظر دستوری اسم مصدری می باشد و مصدر آن «اختیار» است به مفهوم داشتن سلطه و تسلط. مفهوم اصطلاحی خیار در حقوق مدنی ایران عبارت است از تسلط بر اضمحلال و زایل نمودن اثر حاصل از عقد. در قانون مدنی تعریفی از واژه خیار نشده است، لیکن در قانون مدنی در فصل اقسام عقود، عقد خیاری تعریف شده است. ماده 188 قانون مدنی چنین مقرر می دارد: «عقدی خیاری آن است که برای طرفین یا یکی از آنها یا برای ثالثی اختیار فسخ باشد…». بر این اساس خیار را چنین می توان تعریف کرد: «خیار حقی است برای طرفین عقد لازم یا یکی از آنها و یا شخص ثالث که به موجب آن می تواند عقد را فسخ کند».
خیار مجلس
ماده 397 قانون مدنی در خصوص خیار مجلس مقرر می دارد: «هریک از متبایعین بعد از عقد فی المجلس و مادام که متفرق نشده اند، اختیار فسخ معامله را دارند».
بیشتر بخوانید:
چنان که از ماده فوق استنباط می شود ملاک اساسی در وجود خیار مجلس، عدم تفرق طرفین عقد بیع از مجلس عقد است و در صورت جدا شدن از یکدیگر این حق ساقط می شود. با این حال قانون مدنی برای تشخیص تفرق و مصادیق آن معیار مشخصی ارائه نکرده است و شاید آن را موکول به ملاک های عرفی می داند. این خیار مقتبس از حدیث نبوی (البیعان باالخیار مالم یفترقا، فاذا افترقا وجب البیع) است. همچنین باید توجه داشت که این خیار مختص عقد بیع است و در سایر عقود و معاملات جاری نیست.
چند نکته در خصوص خیار مجلس
1- مرگ یکی از دو طرف بیع در حکم جدایی است و وارثان متوفی نمی توانند در مجلس عقد حاضر شوند و بیع را فسخ کنند.
2- در عقد با مکاتبه خیار مجلس وجود ندارد و در عقدی که با تلفن انجام می شود راه نیافتن خیار مجلس قوی تر است.
3- در بیع فضولی خیار مجلس با مالک است، مشروط بر اینکه در مجلس عقد حاضر باشد.
4- ملاک سقوط خیار مجلس، خروج همزمان طرفین از مجلس عقد نیست، بلکه خارج شدن یکی از طرفین نیز نزد عرف تفرق محسوب و موجب سقوط حق فسخ است.
