آیا ثبت نکردن ازدواج مجازات دارد؟ مطابق ماده 1062 قانون مدنی نکاح با هر لفظی که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج نماید واقع می شود و وقوع آن منوط به هیچ گونه تشریفات دیگری نیست. بنابراین ممکن است نکاح بدون تنظیم سند رسمی واقع شود. با این حال قانونگذار برای اینکه اثبات ازدواج در صورت بروز اختلاف به آسانی امکانپذیر باشد، ثبت نکاح در دفتر رسمی ازدواج را لازم شمرده است.
به موجب ماده 20 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391: «ثبت نکاح دائم، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق الزامی است». در این ماده به صراحت به لزوم ثبت ازدواج دائم اشاره شده است. بنابراین افرادی که با یکدیگر ازدواج دائم می نمایند باید به دفاتر رسمی ثبت ازدواج مراجعه نموده و واقعه ازدواج خود را ثبت نمایند.
سوال: آیا ثبت ازدواج موقت در شناسنامه الزامی است؟
در پاسخ باید گفت که اصولا ثبت کردن ازدواج موقت الزامی نیست مگر در سه مورد که ثبت نکاح موقت الزامی است. این سه مورد در ماده 21 قانون حمایت از خانواده به نحو زیر بیان شده است:
1- باردار شدن زوجه؛
2- توافق طرفین،
3- شرط ضمن عقد.
بنابراین در این موارد باید نسبت به ثبت ازدواج موقت نیز اقدام شود و در سایر موارد نیازی به ثبت این نوع ازدواج نیست.
توصیه می شود مطلب زیر را نیز مطالعه کنید:
ضمانت اجرای عدم ثبت ازدواج چیست؟
آیا ثبت نکردن ازدواج مجازات دارد؟ – قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 برای عدم ثبت ازدواج دائم و نیز عدم ثبت ازدواج موقت در موارد مقرر در ماده 21 همان قانون مجازات کیفری تعیین کرده و در ماد 49 چنین مقرر داشته است: «چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه، به پرداخت جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است».
نکته:
1- با توجه به تصویبنامه شماره ۱۵۳۹۷۳/ت ۵۷۷۵۲ هـ مورخ ۲۵/۱۲/۱۳۹۹ هیئت وزیران جزای نقدی درجه پنج 240/000/000 یا 500/000/000 میلیون ریال می باشد.
2- میزان حبس تعزیری درجه هفت: حبس از 91 روز تا 6 ماه می باشد.
سوال: اگر ازدواجی در دفاتر رسمی ازدواج ثبت نشود، آیا این ازدواج صحیح است؟ همانطور که در صدر این مطلب بیان شد چنین ازدواجی صحیح است ولی از حمایت قانونی برخوردار نیست و در صورت بروز اختلاف باید ابتدا زوجیت آنها در دادگاه اثبات شود. بنابراین تا قبل از اثبات و ثبت زوجیت، زوجه نمی تواند نسبت به مطالبه مهریه و نفقه و حضانت و سایر حقوق خود که از ازدواج ناشی می شود اقدام نماید و همچنین طرفین نیز از یکدیگر ارث نخواهند برد.
تکلیف ازدواجی که ثبت نشده است چیست؟
سوالی که ممکن است پرسیده شود این است که ازدواج ثبت نشده صحیح است یا باطل؟
همان طور که در ابتدای مطلب توضیح دادیم، ازدواج از عقود رضایی است و برای صحیح بودن صرف ایجاب (تقاضای ازدواج) و قبول کفایت می کند. بنابراین اگر دو نفر خودشان صیغه ی ازدواج را بخوانند یا یک روحانی بین دو نفر صیغه ازدواج جاری کند، آن ازدواج صحیح است و رابطه ی زوجیت بین طرفین ایجاد می شود. اما چنین ازدواجی مورد حمایت قانون نخواهد بود و در صورتی که زوجین دچار اختلاف شوند، دادگاه به اختلاف آنها رسیدگی نخواهد کرد. در واقع قانون این دو نفر را زن و شوهر نمی داند و بدیهی در صورت فوت هر یک دیگری ارثی نخواهد برد. در این موارد رسیدگی دادگاه به اختلافات طرفین یا ارث بردن همسران از یکدیگر منوط به اثبات زوجیت در دادگاه است.
