اقسام دعوا – در این مطلب از سایت حقوق گستر به بیان اقسام دعوا و توضیحاتی در خصوص آنها پرداخته شده است.
نوع دعوا را خواسته خواهان مشخص می کند. بر حسب خواسته، دعوا ممکن است منقول یا غیرمنقول، مالی یا غیرمالی، عینی یا دینی بوده و یا همزمان در چند دسته از این موارد قرار گیرد. دعوا بر حسب ماهیت حق مورد ادعا به عینی یا شخصی تقسیم می شود. نحوه مطالبه حق نیز عنوانی به نام «دعوای مختلط» را ایجاد می کند. بنابراین بر خلاف دعوای عینی یا شخصی که منطبق بر حق شخصی یا عینی می باشد، عنوان مستقلی به نام حق مختلط وجود ندارد، بلکه نحوه مطالبه یک حق در موارد خاص موجب طرح این عنوان می گردد.
دعوا در صورتی عینی است که به طور مستقیم مربوط به عین یک مال باشد؛ مصداق بارز این دعوا، ادعای مالکیت است. دعوای عهدی یا شخصی یعنی دعوایی که مربوط به تعهد یا تعهداتیک یا چند شخص باشد. با این تعریف، غیر از دعواهایی که به طور مستقیم مربوط به مال هستند، سایر دعاوی در این دسته قرار می گیرند. مطالبه طلب، الزام به انجام تعهد یا دعاوی خسارت در این دسته قرار می گیرند.
تقسیم دعوا به عینی یا شخصی دو اثر مهم دارد. از یک سو، دعوای عینی علیه هر شخصی که مال در ید (تصرف) او می باشد قابل طرح است. در این خصوص ماده 317 قانون مدنی تصریح دارد: «مالک می تواند عین و در صورت تلف شدن عین، مثل یا قیمت تمام یا قسمتی از مال مغصوب را از غاصب اولی یا از هریک از غاصبین بعدی که بخواهد مطالبه کند».در حالی که دعوای شخصی تنها علیه شخص متعهد یا قائم مقام وی قابل طرح می باشد. زیرا این دعوا نمی تواند متوجه شخصی غیر از متعهد باشد. از سوی دیگر دعوای عینی اگر راجع به عین غیرمنقول باشد، در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک خواهد بود. اما دعوای شخصی تابع اصل بوده و در دادگاه محل اقامت خوانده قابل طرح می باشد. همچنین قابل به ذکر است که دعاوی دینی یا شخصی در مقایسه با دعاوی عینی بیشتر هستند. چرا که این دعاوی ناشی از حقوق و الزامات قراردادی افراد می باشند و قراردادهای منعقده بین اشخاص قابل شمارش نیستند.
