قرار چیست و چه انواعی دارد؟ قراراها مانند احکام، رای شمرده شده و قسمت عمده تصمیمات دادگاه را تشکیل می دهند. در دادگاه ها از شروع دادرسی تا پایان آن معمولا قراردهای پرشمار و گوناگونی صادر می شود. افزون بر آن حتی در مواردی نیز که دعوایی اقامه نشده، دادگاه ممکن است نسبت به صدور قرار اقدام کند.
قرار در لغت از جمله به معنای «ثبات و استوار کردن، استحکام دادن، تعیین و تاکید» و نیز «حکم محکم تخلف ناپذیر» آمده است. در بررسی قانونی قرار با توجه به ماده 299 قانون آیین دادرسی مدنی باید گفت قرار دادگاه به تصمیمی (عملی) گفته می شود که رای شمرده شده و یا تنها راجع به ماهیت دعوا بوده و یا تنها قاطع آن باشد و یا هیچ یک از دو شرط مزبور را نداشته باشد که به ترتیب می توان قرار کارشناسی، قرار رد دعوا و قرار تامین خواسته را نام برد. بنابراین قرار در هر حال رای شمرده می شود و از اعمال قضایی، به مفهوم اخص (تصمیمات ساده قضایی)، تصمیمات حسبی و دستورهای دادگاه متمایز می شود.
انواع قرار در امور حقوقی
قرارها را می توان از جهات مختلف تقسیم بندی نمود: از حیث قابلیت تجدیدنظر به قرار قطعی و غیرقطعی؛ از جهت قابلیت فرجام به قرار نهایی و غیرنهایی قابل تقسیم بندی می باشند. با این حال ما در این مطلب تقسیم بندی قرارها به قرارهای اعدادی، قاطع دعوا و شبه قاطع را بررسی می کنیم.
قرارهای اعدادی یا مقدماتی
قرار اعدادی یا مقدماتی (تحضیری) قراری است که برای این صادر می شود که پرونده را آماده صدور رای قاطع نماید. انواع قرارهای اعدادی را می توان به این شرح بر شمرد: قرار تحقیق محلی، قرار معاینه محلی، قرار کارشناسی، قرار اتیان سوگند، قرار تطبیق، قرار اناطه.
لازم به ذکر است که قرارهای اعدادی علی القاعده در جریان دادرسی و پیش از اعلام ختم آن صادر می شوند. این قرارها روی برگ های صورت جلسه معمولی نگارش یافته و توسط قاضی امضا می شود. در قرارهای اعدادی موضوع قرار، زمان و محل وشیوه اجرای قرار و شخصی که باید آن را اجرا نماید و عندالاقتضا طرفی که باید هزینه آن را بپردازد و غیره تصریح می شود. قرارهای اعدادی برخلاف آرای قاطع دعوا پاک نویس نمی شود و یا به بیان دیگر به شکل دادنامه تنظیم نمی شود؛ زیرا افزون بر اینکه قرار به اصحاب دعوا ابلاغ نمی شود، با صدور آنها نیز پرونده از دادگاه خارج نمی گردد و بنابراین به همان شکلی که صادر شده در پرونده نگهداری می شود. به همین دلیل چون قرارهای اعدادی مستقلا قابل شکایت نمی باشند به هیچ یک از اصحاب دعوا ابلاغ نمی گردد. البته اصحاب دعوا از صدور قرارهای اعدادی آگاه می گردند اما خود قرار به آنها ابلاغ نمی شود.
قرارهای قاطع دعوا
قرار چیست و چه انواعی دارد؟ – قرارهای قاطع دعوا به قرارهایی گفته می شود که با صدور آنها پرونده از دادگاه رسیدگی کننده به دعوا خارج می شود. قرارهای قاطع دعوا نیز مانند احکام مشمول قاعده فراغ دادرس می باشند. قرارهای قاطع دعوا غیر از قرار سقوط دعوا که از اعتبار امر قضات شده بهرمند است، اعتبار مزبور را ندارند. قرارهای قاطع را می توان به این شرح نام برد: قرار سقوط دعوا، قرار رد دعوا، قرار عدم استماع دعوا، قرار ابطال دادخواست، قرار رد دادخواست و قرار رد درخواست.
بیشتر بدانید:
قرار شبه قاطع
منظور از قرارهای شبه قاطع قرارهایی است که با صدور آنها یا پرونده از گردش رسیدگی خارج می شود (مانند قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا) و یا چنانچه پرونده از دادگاه خارج شود، همان پرونده برای رسیدگی به شعبه یا دادگاه دیگری احاله می شود مانند قرار عدم صلاحیت و قرار امتناع از رسیدگی.
