محاربه چیست و چه مجازاتی دارد؟

محاربه چیست و چه مجازاتی دارد؟ در این مطلب از سایت حقوق گستر به بررسی موضوع محاربه و مجازات آن پرداخته شده است. محاربه از ریشه «حرب» است که متضاد «سلم» به معنی صلح می باشد. محارب در لغت به معانی جنگ کننده، جنگنده و رزمنده به کار رفته است. محاربه نیز در معانی با یکدیگر جنگیدن و حرب کردن استعمال شده است. به موجب ماده 279 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392: «محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها است، به نحوی که موجب نا امنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی شود».

نکات مرتبط با این ماده

1- با عنایت به اطلاق موجود در این ماده که منبعث از فقه است، برای تحقق بزه محاربه، زن یا مرد بودن، در شهر یا خارج از شهر بودن، مسلمان یا کافر بودن و هیچ خصوصیت دیگری در مرتکب جرم یا شرایط ارتکاب آن شرط نمی باشد، بلکه برای محکوم کردن مرتکب به مجازات محاربه همین میزان که تحقق ارکان مذکور در این ماده به اثبات برسد کفایت می کند.

2- تحقق بزه محاربه منوط به اجتماع سه شرط است:

نخست: نمایان نمودن سلاح؛

دوم: وجود قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها؛

سوم: وجود عمومیت در رفتار ارتکابی.

3- رکن اصلی ثبوت مجازات محاربه آن است که مرتکب اقدام به ظاهر نمودن سلاح نماید. به تعبیر دیگر، در صورتی می توان رفتار مرتکب را محاربه محسوب کرد که در درجه نخست، دست به سلاح شود. فقها از این شرط تحت عناوینی چون «تشهیر السلاح»، «تجرید السلاح»، «جرد السلاح» یاد کرده اند. بنابراین بدون تجرید السلاح، محاربه محقق نمی شود؛ هر چند که ممکن است با تحقق شرایط و ارکان افساد، عنوان «افساد فی الارض» محقق گردد.

4- سلاح به هر وسیله ای اطلاق است که به قضاوت عرف برای جنگیدن یا دفاع کردن استعمال می شود و اعم است از سلاح گرم مانند کلت کمری و مسلسل؛ و سلاح سرد مانند قمه و خنجر.

5- آیا در تحقق جرم محاربه، تجرید سلاح واقعی شرط است یا بیرون کشیدن سلاح قلابی که کاملا شبیه سلاح واقعی است کافی است؟ در پاسخ باید گفت که به نظر می رسد در تحقق جرم محاربه، تجرید سلاح واقعی شرط است و تجرید سلاحی که برای بازی کودکان به کار می رود؛ هر چند که کاملا شبیه سلاح واقعی باشد، کفایت نمی کند؛ زیرا با تجرید سلاح بدلی و قلابی در حقیقت تجرید سلاح تحقق پیدا نکرده است.

6- در تحقق تجرید السلاح، استفاده از سلاح مانند شلیک کردن تیر از تفنگ یا مجروح کردن دیگران با شمشیر موثر نیست، بلکه مهم آن است که سلاح نمایان شود؛ حتی اگر سلاح گرم خالی از فشنگ باشد.

7- شرط دوم از شرایط تحقق بزه محاربه که فقها آن را تحت عنوان «قصد اخافه» مطرح کرده اند، آن است که مرتکب از نمایاندن سلاح، قصد جان، مال یا ناموس مردم را کند و یا ارعاب آنها را مورد نظر داشته باشد. منظور از این شرط آن است که اراده مرتکب از دست به سلاح شدن باید آن باشد که رعب و هراس در محیط ایجاد کند یا دست به سلاح ببرد تا از این طریق نسبت به نفوس یا اموال یا اعراض مردم تعدی نماید. بنابراین چنانچه مرتکب قصد اخافه نداشته باشد، لیکن قصد کشتن انسان یا تعرض به مال و ناموس انسان ها را داشته باشد و این امور موجب نا امنی در جامعه باشد، محاربه محقق شده است.

8- سومین شرط جهت تحقق محاربه آن است که در رفتار مرتکب «عمومیت» وجود داشته باشد. منظور از شرط مذکور آن است که شخص یا اشخاصی محارب محسوب می شوند که هدف رفتار آنها مردم و جامعه باشد. بنابراین چنانچه مرتکب با شخص یا اشخاصی خاص عدوات داشته باشد و علیه آنها دست به سلاح شود، محارب محسوب نمی شود و حسب مورد مشمول سایر عناوین مجرمانه خواهد شد.

9- محاربه در عداد جرایم مقید به نتیجه محسوب می شود. مقید بودن جرم محاربه به تحقق نتیجه از به کار بردن عبارت «به نحوی که موجب نا امنی در محیط گردد» در صدر ماده 279 قابل استنباط است.

10- «ناتوانی» محارب در تحقق نتیجه (سلب امنیت مردم) ممکن است به جهت عدم مهارت در استفاده از سلاح یا ضعف روحی و نداشتن اعتماد به نفس و یا عدم قدرت جسمی لازم باشد.

بیشتر بخوانید:

مصرف مشروبات الکلی چه مجازاتی دارد؟

حد محاربه چیست؟

محاربه چیست و چه مجازاتی دارد؟ به موجب ماده 282 قانون مجازات اسلامی: «حد محاربه یکی از چهار مجازات زیر است:

الف- اعدام؛

ب- صلب؛

پ- قطع دست راست و پای چپ؛

ت- نفی بلد».

انتخاب هریک از امور چهارگانه در این ماده به اختیار قاضی است (ماده 283 قانون مجازات اسلامی».