دعوای اضافی چیست و چه تشریفاتی دارد؟ در این مطلب از سایت حقوق گستر به بررسی موضوع دعوای اضافی پرداخته شده است. در ماده 17 قانون آیین دادرسی مدنی دعوای اضافی به طور مبهمی به عنوان یکی از انواع دعاوی طاری مورد اشاره قرار گرفته، اما قانون در مورد تشریفات طرح و جزئیات مربوط به دعوای اضافی، بر خلاف دعوای متقابل، ورود و جلب شخص ثالث سکوت اختیار کرده است.
مفهوم دعوای اضافی
دعوای اضافی چیست – بنابر یک دیدگاه که با ظاهر ماده 17 قانون مذکور سازگاری دارد، دعوای اضافی به دعوایی گفته می شود که در جریان رسیدگی به دعوای اصلی (اصلی)، توسط خواهان علیه خوانده طرح می شود. این دعوا، خواسته ای متفاوت از دعوای اصلی دارد؛ بنابراین باید به موجب دادخواست اقامه شود. بنابراین دعوای اضافی که خواهان اصلی یا خوانده (خواهان متقابل) اقامه می کند یک دعوا با ویژگی های مخصوص به خود است که از نظر موضوع هیچ ارتباطی با دعوای اصلی نداشته و باید با تقدیم دادخواست آغاز گردد. دیدگاه دیگر یکسان دانستن دعوای اضافی با همان اختیاراتی است که ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی برای خواهان تا پایان جلسه اول رسیدگی به دعوای اصلی قایل شده است.
به نظر می رسد که دعوای اضافی را باید دعوای مستقل و تمام عیار محسوب داشت که در جریان رسیدگی به دعوای اصلی از سوی خواهان علیه خوانده طرح می شود و با دعوای اصلی ارتباط کامل داشته یا با آن دارای وحدت منشا است. بنابراین هرگز نمی توان اعمال اختیارات مذکور در ماده 98 در خصوص افزایش یا تغییر خواسته یا تغییر سبب را از مصادیق دعوای اضافی محسوب نمود. به عنوان مثال دعوای اخذ پایان کار و صورت مجلس تفکیکی یک دعوای مستقل است و قابلیت رسیدگی را دارد. بنابراین در دعوای الزام به تنظیم سند رسمی، افزودن خواسته های الزام به اخذ پایان کار و صورت مجلس تفکیکی، از مصادیق افزایش خواسته نیست و باید در قالب دعوای اضافی طرح گردد.
بیشتر بخوانید:
از این رو هرجا که خواسته جدید در قالب افزایش از جنس خواسته نباشد یا افزایش خواسته پس از پایان جلسه اول رسیدگی به دعوای اصلی صورت گیرد، باید در قالب دعوای اضافی و با تقدیم دادخواست باشد. به علاوه افزایش خواسته صرفاً در موردی امکان پذیر است که خواسته اصلی مالی باشد، در غیر این صورت خواسته، جدید تلقی شده و نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه دارد.
نشست قضایی
سوال: آیا اضافه نمودن خواسته های جدید به خواسته یا خواسته های تعیین شده در دادخواست از سوی خواهان در جلسه اول دادرسی با فرض مربوط بودن با دعوای طرح شده و داشتن منشاء واحد مانند اضافه شدن خواسته تحویل مبیع به خواسته تنظیم سند رسمی انتقال مصداق افزایش خواسته و قانونا ًمسموع است یا دعوای اضافی تلقی و رسیدگی به آن مستلزم تقدیم دادخواست مستقل می باشد؟
نظر اکثریت: اضافه نمودن خواسته جدید با خواسته طرح شده در دادخواست با جمع سایر شرائط مندرج در ماده 98 قانون آئین دادرسی مدنی شامل مربوط بودن خواسته اضافه شده با خواسته دعوی و داشتن منشأ واحد مانند مثالهای ذکر شده در سئوال (اضافه شدن تحویل مبیع به تنظیم سند رسمی انتقال) با منشاء عقد تملیکی مصداق افزایش خواسته تلقی می گردد. به عبارتی افزایش خواسته از نظر تعریف و محدوده هم شامل افزایش کمیت از جنس خواسته و هم اضافه شدن خواسته از جنس دیگر با لحاظ شرایط مذکور در ماده 98 می باشد در نتیجه اضافه شدن خواسته جدید برابر قانون مستلزم تقدیم دادخواست مستقل نبوده و رویه قضایی نیز مؤید این استنباط است.
نظر اقلیت: افزایش خواسته برابر تفسیر اکثریت علمای حقوقی دادرسی مدنی به معنای افزایش کمیت خواسته بوده لیکن افزایش کمیت خواسته باید الزاماً از جنس خود خواسته باشد. مثل اینکه در دعوی مطالبه خسارت وارده خواهان میزان خسارت را از ده میلیون تومان به بیست میلیون تومان افزایش دهد البته با لحاظ سایر شرایط مذکور در ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی یعنی مبلغ افزایش یافته خسارت ادعایی باید مربوط به دعوی مطروحه بوده و دارای منشاء واحد باشد. کما اینکه در مفهوم کاهش خواسته نیز در ماده 98 دقیقاً به معنای مخالف افزایش توصیف شده است. کاهش خواسته به مفهوم کم کردن میزان خواسته از جنس خود آن خواسته بوده لذا در دعوی مطالبه خسارت کاهش خواسته به معنی کاهش مبلغ خواسته از دویست میلیون ریال به یکصد میلیون ریال صحیح می باشد لذا در یک دادخواست چنانچه چند دعوی و خواسته طرح شده باشد نمی توان استرداد یک دعوی و خواسته را کاهش خواسته تلقی نمود، در استرداد یک دعوی از چند دعوی طرح شده دادگاه مکلف به صدور قرار رد دعوی است به همین ترتیب اضافه شدن یک خواسته به خواسته دعوی نمی تواند مصداق افزایش خواسته توصیف گردد لذا اضافه شدن خواسته، مصداق دعوی اضافی است و مستلزم دادخواست مستقل بوده و درصورت مرتبط بودن و یا داشتن منشأ واحد برابر ماده 103 قانون مرقوم توأماً مورد رسیدگی قرار می گیرد. تفکیک افزایش خواسته با دعوی اضافی واجد آثار حقوقی و عملی دیگری نیز است. با افزایش خواسته دادگاه صرفاً با یک خواسته مواجه بوده و در محدودۀ خواسته افزایش یافته رسیدگی نموده و در آن خصوص رأی مقتضی صادر می کند لیکن در دعوی اضافی، دادگاه نسبت به دعوی اول و دعوی اضافه شده رسیدگی نموده و نسبت به هر یک رأی مقتضی صادر می نماید.
نظر نهایی: با توجه به اینکه خواسته دعوی تحویل مبیع که به دعوی الزام به تنظیم سند اضافه شده، علاوه بر اینکه هم منشاء می باشند، به لحاظ وجود قرارداد واحد با یکدیگر نیز مرتبط هستند؛ لذا اضافه نمودن خواسته با رعایت جمیع شرایط مندرج در ماده 98 ق.آ.د.م که شامل افزایش کمی خواسته از لحاظ جنس خواسته قبلی یا غیرهم جنس می باشد؛ بلامانع و قابلیت استماع و رسیدگی یکی و توأمان دارد.
قواعد و تشریفات رسیدگی به دعوای اضافی
1- دعوای اضافی نیازمند تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی می باشد.
2- خواهان دعوای اضافی، همان خواهان اصلی است. خوانده این دعوا همان خوانده دعوای اصلی می باشد. هرگاه خواندگان دعوای اصلی متعدد باشند و دعوای اضافی قابل تجزیه باشد، خواهان می تواند تنها برخی از خواندگان اصلی را خوانده دعوای اضافی قرار دهد.
3- همانند سایر دعاوی طاری، در مورد دعوای اضافی، صلاحیت محلی قابل عدول است، اما صلاحیت ذاتی قابل عدول نمی باشد.
4- دادخواست دعوای اضافی از حیث نقص و رفع نقص، ابلاغ و تعیین وقت جلسه دادرسی و رعایت حداقل فاصله بین ابلاغ و وقت جلسه تابع قواعد عمومی می باشد.
5- در مورد مهلت طرح دعوای اضافی قانون آیین دادرسی مدنی ساکت است و همین امر موجب اختلاف نظر می شود. به طور قطع این دعوا را نمی توان در دادگاه تجدیدنظر اقامه نمود؛ زیرا ادعای جدید در مرحله تجدیدنظر مسموع نخواهد بود (صدر ماده 362 همان قانون). دعاوی ورود شخص ثالث و جلب ثالث در مقطع تجدیدنظر هم جنبه استثنایی دارد و چون قانون در مقام بیان، دعوای اضافی را در این مقطع پیش بینی نکرده امکان طرح آن در دادگاه تجدیدنظر وجود ندارد.
در مورد مهلت طرح دعوای اضافی در مقطع بدوی دو نظر قابل طرح است:
1) دیدگاه اول نظر به اشتراکاتی که دعاوی جلب ثالث و متقابل با دعوای اضافی دارند و همچنین اصل تثبیت دعوا اقتضا می کند دعوا تا حد امکان دست خوش تغییرات نشود، مهلت دعوای اضافی با وجود اینکه نص قانونی در مورد آن وجود ندارد، با توجه به وحدت ملاک از مواد 135 و 141 قانون آیین دادرسی مدنی تا پایان اولین جلسه رسیدگی به دعوای اصلی در دادگاه بدوی می باشد.
2) دیدگاه اول دعوای اضافی را با جلب ثالث و دعوای متقابل مقایسه می کند؛ در حالی که دلیلی برای این قیاس وجود ندارد و دعوای مذکور به ورود شخص ثالث بیشتر شباهت دارد. بنابرین دیدگاه دوم که مورد تایید می باشد این است که مهلت طرح دعوای اضافی تا اعلام ختم دادرسی در مقطع بدوی و نیز در صورت غیابی بودن رسیدگی بدوی و واخواهی خوانده، تا ختم دادرسی در مرحله واخواهی خواهد بود. در هر حال اگر دعوای اضافی خارج از مهلت اقامه شود، مجوزی برای صدور قرار رد دادخواست یا رد دعوا ندارد. زیرا دعوای اضافی به عنوان دعوایی مستقل قابل رسیدگی بوده و تشکیل حداقل یک جلسه برای رسیدگی به این دعوا الزامی است. دعوای اضافی چیست
درود.ایا در دادخواست اثبات مالکیت و خلع ید، چنانچه بعدا متوجه شویم خوانده اخیرا سند مالکیت رسمی گرفته، افزودن خواسته جدید شامل بطلان کلیه معاملات توسط ایادی در پلاک ثبتی و ابطال سند مالکیت خوانده جزو دعوای اضافی محسوب میشود؟ ایا قابل افزودن در جلسه اول دادرسی میباشند یا نیاز به دادخواست مستقل دارند؟
درود
باید دادخواست مستقل داد. افزایش خواسته صرفا از نوع خود خواسته است. برای مثال خواسته مطالبه مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان است و در جلسه اول دادرسی به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش می یابد.