دلال کیست و چه وظایفی دارد؟ – به موجب ماده 335 قانون تجارت: «دلال کسی است که در مقابل اجرت، واسطه انجام معاملاتی شده یا برای کسی که می خواهد معاملاتی نماید، طرف معامله پیدا کند. اصولا قرارداد دلالی تابع مقررات راجع به وکالت است».
انواع دلالی
به موجب ماده 7 قانون راجع به دلالان مصوب 1317 دلالی بر سه نوع است:
1- دلالی برای معاملات ملکی؛
2- دلالی برای معاملات تجارتی؛
3- دلالی برای خواروبار و سایر امور شهری.
شخص می تواند در رشته های مختلف دلالی نماید ولی باید برای هریک از آنها پروانه جداگانه اخذ کند. مرجع صدور پروانه دلالی معاملات بازرگانی وزارت امور اقتصاد و دارایی و مرجع صدور پروانه دلالی معاملات ملکی اداره کل ثبت اسناد و املاک است. قابل ذکر است که مطابق ماده 336 قانون تجارت دلال علاوه بر شغل دلالی، شخصاً نیز می تواند تجارت کند.
سوال: اگر شخصی بدون داشتن پروانه به دلالی بپردازد آیا مستحق اجرت می باشد؟ دلالی دلالان بدون پروانه باطل نیست و دلال بدون پروانه مستحق اجرت نیز خواهد بود. در این موارد محاکم او را مستحق اجرت می دانند.
بیشتر بخوانید:
قرارداد دلالی چیست؟
اگر آمر به دلال ماموریت دهد که معامله معینی را برای وی انجام و خرید یا فروش مشخصی را عملی سازد و در ازای آن اجرت معینی دریافت دارد، این قرارداد «دلالی» نامیده می شود. لازم به ذکر است که قرارداد دلالی تابع مقررات راجع به وکالت است. بنابراین قرارداد دلالی عقدی جایز است.
تکالیف دلال
به صورت موردی می توان وظایف و تکالیف دلال را به شرح ذیل بیان نمود:
1- مطلع کردن طرفین معامله از جزئیات معامله ولو اینکه دلالی را فقط برای یکی از طرفین معامله انجام دهد (ماده 337 قانون تجارت).
2- نگهداری نمونه کالا (ماده 340 ق.ت).
3- امکان دلالی برای چند نفر در زمان واحد به شرط آگاه کردن آمرین از این ترتیب (ماده 341 ق.ت).
4- ممنوعیت دلال از قبض وجه و تادیه دین و اجرا گذاردن تعهدات مگر اینکه اجازه نامه مخصوص داشته باشد (ماده 338 ق.ت).
مسئولیت های دلال
1- دلال در مقابل هریک از طرفین، مسئول تقلب و تقصیرات خود است (قسمت اخیر ماده 337 قانون تجارت).
2- مسئولیت نگهداری از اسناد و اشیایی که در ضمن معامله به او داده شده است (ماده 339 ق.ت). توجه شود که برای دلال در این خصوص فرض تقصیر شده است؛ یعنی دلال مسئول تلف اسناد و اشیای مزبور است و تنها با اثبات اینکه تلف مزبور مربوط به او نبوده از مسئولیت معاف خواهد شد.
3- مسئولیت دلال در صحت و اعتبار امضای اسناد (ماده 342 ق.ت).
4- هرگاه طرفین معامله یا یکی از آنها به اعتبار شخص دلال معامله نموده باشد دلال نسبت به موضوع تعهد خود مسئول است (ماده 345 ق.ت).
5- مسئولیت دلال در صورت منتفع یا سهیم بودن در معامله به شرط وقوع خسارت به طرف نا آگاه از وضعیت واقعی دلال (ماده 346 ق.ت).
6- مسئولیت تضامنی دلال با آمر خود در اجرای تعهد در صورت سهیم بودن او در معامله (ماده 347 ق.ت).
اجرت دلال
استحقاق دریافت اجرت دلالی مشروط به دو شرط است:
1- معامله به راهنمایی یا وساطت دلال تمام شده باشد (ماده 348 ق.ت).
2- معامله از نوع معاملات ممنوعه نباشد (ماده 353 ق.ت).
پس از حصول شرایط فوق سه حالت ممکن است رخ دهد:
الف) معامله قطعی و منجز بوده و انجام یافته باشد؛ در این صورت دلال استحقاق اجرت کامل را دارد (ماده 348 ق.ت).
ب) معامله با رضایت طرفین (اقاله) و یا به علت خیاری بودن فسخ شود؛ در این صورت دلال مستحق اجرت خواهد بود مشروط بر اینکه فسخ معامله مستند به دلال نباشد (ماده 352 ق.ت).
ج) معامله مشروط به شرط تعلیقی باشد؛ در این صورت دلال پس از حصول شرط مستحق اجرت خواهد بود. دلال کیست و چه وظایفی دارد؟
لازم به ذکر است که حق الزحمه دلالی به دو طریق معین می گردد:
1- قرارداد خصوصی؛
2- تعیین حق الزحمه بر اساس میزان معین شده در تعرفه رسمی.
در خصوص قسمت اخیر باید توجه شود که طرفین قرارداد دلالی نمی توانند برخلاف قانون دلالان و آیین نامه مربوط به آن میزان حق الزحمه بیشتری برای دلالان معین نماید.
