دعوای خلع ید چیست – اگر ملکی اعم از زمین، خانه یا مغازه که دارای سند رسمی است، به صورت غیرقانونی در تصرف شخصی غیر از مالک باشد، کسی که سند مالکیت به نام اوست، می تواند برای تخلیه ملک دعوی خلع ید مطرح کند. همچنین اگر ملک مشاعی در تصرف برخی از مالکین باشد، سایر مالکین می توانند برای تخلیه ملک دادخواست خلع ید را علیه شرکایی که ملک در تصرف آنهاست تقدیم کند.
دعوای خلع ید، فرع بر اثبات مالکیت است و اولین شرط دعوای خلع ید این است که خواهان، مالک رسمی ملک باشد. بنابراین در املاکی که ثبت نشده است، ضمن دادخواست خلع ید باید دادخواست اثبات مالکیت نیز طرح شود (البته در مورد اخیر ممکن است رویه محاکم متفاوت باشد).
ارکان دعوای خلع ید
دعوای خلع ید دارای چهار رکن است:
1- مالکیت رسمی خواهان بر ملک.
2- غیرمنقول بودن مال مورد تصرف.
3- احراز تصرف خوانده بر ملک.
4- غیرقانونی بودن تصرف متصرف.
طرفین دعوی خلع ید و مرجع صالح جهت رسیدگی به این دعوی
مالک ملک، می تواند به عنوان خواهان علیه متصرف غیرقانونی ملک (به عنوان خوانده) اقامه دعوی کند و از دادگاه رفع تصرف غیرمجاز خوانده را به همراه تحویل ملک تقاضا کند. مرجع صالح نیز دادگاه محل وقوع ملک می باشد.
نحوه اجرای رای خلع ید
دعوای خلع ید چیست – بعد از اینکه حکم خلع ید قطعی شد، اجرائیه صادر و به متصرف ابلاغ می شود که ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه نسبت به خلع ید اقدام کند. در صورت تداوم تصرف از سوی محکوم علیه، اجرای احکام از طریق ضابطین قضایی اقدام به تخلیه ملک می کند.
بشتر بدانید:
چند نکته
1- بازداشت و یا در رهن بودن ملک، مانع استماع دعوای خلع ید نخواهد بود.
2- طرح دعوای خلع ید در دادگاه حقوقی مانع شکایت کیفری به عنوان رفع تصرف عدوانی نمی باشد.
3- اگر مبنای تصرف خوانده، قراردادی باشد که مهلت آن به اتمام رسیده و متصرف متعهد به تخلیه ملک است به جای دادخواست خلع ید باید دعوای تخلیه ید تقدیم شود.
4- اجرای حکم خلع ید از ملک منوط به تخلیه و تحویل ملک است ولی در برخی موارد از جمله در مورد املاک مشاع دادگاه فقط ملک را تخلیه می کند؛ اما به هیچ یک از مالکین مشاعی ملک را تحویل نمی دهد.
5- با دادخواست خلع ید می توان الزام متصرف به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف را نیز از دادگاه مطالبه کرد.
6- اگر بین مالکین مشاع تقسیم نامه وجود داشته باشد نمی توان دادخواست خلع ید مطرح کرد.
7- اگر متصرف در ملک، بدون اذن مالک اقدام به ساخت بنا و یا کاشت درخت کرده باشد، حتی با صدور حکم خلع ید نیز نمی توان اقدام به تخریب بنا و یا قطع درخت ها کرد و خواهان باید در ضمن دادخواست خلع ید، قلع و قمع بنا و قطع اشجار را نیز بخواهد. به عبارت دیگر اجرای حکم خلع ید، منوط به قلع و قمع بنا و یا قطع اشجار است و تا قبل از آن حکم خلع ید اجرا نمی شود.
8- اگر متصرف در ملک با اجازه مالک اقدام به ساخت بنا و یا کشت درخت کرده باشد، نمی توان حکم به خلع ید و قلع و قمع بنا و یا قطع درخت صادر کرد؛ زیرا متصرف قانوناً مالک بنا و یا درخت است.
9- اگر برای دادگاه محرز شود که فردی که ملک را متصرف شده است، بدون سوء نیت و بر اثر اشتباه محاسباتی در ملک، بنا ساخته و یا درخت غرس کرده است و میزان ضرر که در نتیجه قلع و قمع به متصرف وارد می شود، بیشتر از ضرر مالک است، در صورت موافقت متصرف به پرداخت قیمت زمین به مالک، دادگاه حکم به خلع ید نمی دهد؛ بلکه حکم به پرداخت قیمت زمین توسط متصرف و اصلاح سند به نام متصرف صادر می کند.
10- چنانچه مالک ملک فوت کند، هر یک از ورثه می توانند به طرفیت سایر وراث که در ملک تصرف دارند، دادخواست خلع ید تقدیم کنند.
14- اگر شخصی به صورت رسمی، مالک منافع ملک باشد و شخص دیگری به صورت غیرقانونی ملک را تصرف کند، مالک منافع ملک می تواند دعوای خلع ید را علیه متصرف غیرقانونی مطرح کند. بر این اساس مستاجری که قرارداد اجاره رسمی در دست دارد حق دارد علیه متصرف غاصب طرح دعوای خلع ید کند.
