بيع سلف يا سلم چیست؟ بیع در لغت به معنای داد و ستد و در اصطلاح حقوقی به معنای خرید و فروش است. سلم در لغت به معنای پیش پرداخت، قبول کردن، اطاعت نمودن آمده است. بیع سلم که مترادف بیع سلف است بیعی است که در آن ثمن نقداً و در هنگام انعقاد بیع پرداخت میشود و مبیع آن مؤجل و کلی فی الذمه است. در عرف به این نوع بیع پیش خرید یا پیش فروش میگویند مانند اینکه کارخانه ای پول صد دستگاه ماشین را بگیرد و تعهد کند ماشین ها را سه ماه دیگر تحویل دهد. باید توجه داشت که در بیع سلم انتقال مالکیت مبیع در زمان تسلیم آن صورت میگیرد نه در زمان انعقاد بیع. ماده 363 قانون مدنی در این باره مقرر میدارد: «در عقد بیع … وجود اجلی برای تسلیم مبیع… مانع انتقال نمی شود…»
ارکان بیع سلم
بیع سلم دارای سه رکن است:
1- طرفین معامله: بایع و خریدار دو طرف بیع سلم هستند.
2- توافق طرفین: طرفین باید با یکدیگر برای انعقاد بیع سلم توافق نمایند.
2- مورد معامله: در این بیع مبیع باید کلیفیالذمه باشد نه عین معین. کلی فی الذمه مالی است که صادق بر افراد عدیده باشد (ماده 351 قانون مدنی) مثل گندم و جو که هر یک دارای مصادیق بسیاری در خارج هستند.
شروط بیع سلم
در بیع سلم شروطی باید رعایت شود که در زیر به آنها اشاره میشود.
۱- در عقد بیع سلم شرط است که ثمن معلوم باشد و در هنگام انعقاد معامله نقداً پرداخت شود. اما در قانون مدنی به لزوم دادن ثمن در هنگام انعقاد بیع اشاره ای نشده است. بنابراین دادن ثمن در هنگام عقد شرط صحت این بیع نیست.
۲- مبیع نیز باید معلوم باشد. یعنی جنس، نوع، وصف و اندازه آن معلوم باشد. همچنین مکانی که قرار است مبیع در آنجا پرداخت شود باید معین شده باشد.
بیشتر بخوانید:
عناصر بیع سلم
عناصر بیع سلم از قرار ذیل است:
۱) عقد بیع
۲) مبیع کلی در ذمه باشد. ثمن ممکن است کلی یا عین شخصی باشد.
۳) مبیع مؤجل باشد.
۴) اجل معلوم باشد. درصورتی که فروشنده در تسلیم مبیع تأخیر نماید، خریدار اختیار فسخ بیع را دارد. (خیار تعذر تسلیم)
۵) مقدار و وصف مبیع قابل تعیین باشد.
۶) فروشنده و خریدار بدانند که مبیع در موعد مقرر وجود خواهد داشت. البته دانستن به این معنی است که طرفین علم عادی که اطمینان است به وجود مبیع داشته باشند.
۷) مبیع در سررسید کمیاب نباشد بلکه به طور معمولی موجود باشد.
۸) ثمن در هنگام انعقاد بیع به بایع داده شود. در صورتی که تنها بخشی از ثمن داده شود بیع سلم فقط نسبت به همان بخش صحیح است و نسبت به بخشی که ثمن آن پرداخت نگردیده باطل خواهد بود.
شرایط مبیع در بیع سلم
مبیع در بیع سلم باید دارای شرایطی باشد تا بتواند در این بیع به عنوان مبیع قرار گیرد. این شرایط عبارتند از:
۱) جنس مبیع باید مشخص باشد یعنی باید معلوم باشد که جنس مبیع چیست. مثلاً گندم، برنج، جو و ….
۲) درصورتی که مبیع داری انواعی است؛ نوع آن نیز باید معلوم باشد. مثلاً برنج داری انواعی مانند صدری، هاشمی، طارم و …. است.
۳) وصف مبیع نیز باید معلوم باشد. یعنی مشخص شود که مبیع از نوع عالی یا متوسط یا ضعیف است.
۴) میزان مبیع باید مشخص باشد. پس مقدار مبیع با توجه به اینکه وزن کردنی، شمردنی یا پیمانه ای باشد؛ با وزن، تعداد یا پیمانه معلوم میشود.
۵) مبیع نباید بگونه ای باشد که موجب ربا گردد. یعنی اگر جنس مبیع و ثمن در بیع سلم یکسان و میزان آن متفاوت باشد چنین بیعی متضمن ربا و در نتیجه باطل خواهد بود.
۶) مبیع باید قابل تعیین باشد. مانند میوه های یک باغ که پس از رسیدن معین هستند. بنابراین وجه نقد نمی تواند مبیع قرار گیرد.
۷) مبیع باید مؤجل باشد و درصورتی که تسلیم مبیع مدت دار نباشد بیع سلم منعقد نمیگردد.
۸) مبیع باید در زمان سررسید در بازار موجود باشد. در غیر اینصورت مبیع مبهم خواهد بود، مگر در مواردی که مردم نسبت به کمیابی مبیع آگاهی داشته باشند.
۹) مکان و زمان پرداخت مبیع باید معلوم باشد.
ثمن در بیع سلم یا سلف
بيع سلف يا سلم چیست؟ – گفته شد که در بیع سلم پرداخت ثمن به صورت نقد صورت میگیرد. چنانچه ثمن در بیع سلم، دینی باشد که خریدار، پیش از عقد بیع از فروشنده داشته است؛ بیع سلم صحیح میباشد و به محض انعقاد این بیع، دین فروشنده ساقط میگردد. پس پرداخت ثمن به صورت اعتباری نیز صحیح است مثلاً در صورتی که شخصی از دیگری صد میلیون تومان طلبکار باشد و از او سه تن گندم به ارزش صد میلیون تومان بخرد به این صورت که گندم ها چهار ماه دیگر داده شود لازم نیست که خریدار (طلبکار) صد میلیون تومان را در هنگام عقد به فروشنده (بدهکار) بپردازد زیرا خریدار میتواند طلبی که از بدهکار دارد را به عنوان ثمن این معامله قرار دهد و بنابراین پرداخت اعتباری ثمن صورت میگیرد. باید افزود که مطابق قانون مدنی بیع سلف یا سلم بدون اینکه پرداخت ثمن در هنگام انعقاد بیع لازم باشد، صحیح است زیرا ماده 341 قانون مدنی به طرفین اجازه میدهد که برای تسلیم مبیع یا پرداخت ثمن موعدی تعیین نمایند. همچنین در این بیع، ثمن ممکن است عین خارجی باشد (مانند مبلغی پول و یا مال معین دیگری) و یا مال کلی باشد.
عالی و کامل بود خیلی ممنون از توضیحات خوبتون اجرکم عندالله♡