اداره تصفیه چیست و چه وظایفی دارد؟

اداره تصفیه چیست و چه وظایفی دارد؟ تصفیه در لغت به معنای پالودن، پاک ساختن، بی آلایش کردن، خالص کردن می باشد و در اصطلاح منظور از تصفیه جمع آوری و تعیین میزان اموال ورشکسته، سپس نقد کردن و تفسیم آن میان طلبکاران است. اداره تصفیه، اداره‌ای است از ادارات وزارت دادگستری که در حوزه هر دادگاه شهرستان که آن وزارت مقتضی بداند برای تصفیه امور ورشکستگان تاسیس می‌شود (ماده 1 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی). ورشکستگی تاجر یا شرکت تجاری در نتیجه ناتوانی از پرداخت و جوهی که بر عهده اوست حاصل می شود. امر تصفیه‌ ورشکسته عبارت است از: مهر و موم و صورت برداری از اموال تا تقسیم آن بین طلبکاران ورشکسته، که این فرآیند طبق قانون تجارت و نیز مواد قانون اداره تصفیه، صورت می‌پذیرد.

تا قبل از تصویب قانون اداره تصفیه امور ورشکستگان امر تصفیه بر عهده مدیر تصفیه و عضو ناظر بوده ولی از تاریخ اجرای قانون اداره امور ورشکستگی، مصوب ۱۳۱۸، برای تصفیه امور ورشکستگی به دو نوع عمل می‌شود:

۱ـ در نقاطی که اداره تصفیه تشکیل نشده باشد، طبق مقررات مواد ۴۲۷ و بعد قانون تجارت، مصوب ۱۳۱۱ عمل می‌شود. یعنی امر تصفیه بوسیله مدیر تصفیه و ناظری که توسط دادگاه (معمولا از بین تجار) تأمین می‌شود انجام می‌گردد.

2- در نقاطی که اداره تصفیه امور ورشکستگی دایر شده است، امر تصفیه به وسیله این اداره و طبق مقررات قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی و آیین‌نامه آن انجام می‌پذیرد.

بیشتر بخوانید:

مدیر تصفیه کیست و چه وظایفی دارد؟

به موجب ماده 5 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی: «مرجع شکایت از اقدامات اداره تصفیه دادگاهی است که حکم توقف را صادر کرده است. شکایت به هیچ وجه جریان کار را توقیف نمی کند مگر در موارد مهم که عمل مورد شکایت جبران ناپذیر و ادله شاکی قوی باشد، دادگاه می تواند دستور جلوگیری بدهد. در این صورت دادگاه مکلف است معجلاً و خارج از نوبت و در جلسه اداری به شکایت رسیدگی کرده تصمیم خود را اعلام دارد و در سایر موارد دادگاه در صورت موجه تشخیص دادن شکایت دستور لازم به اداره تصفیه بدهد و به اقتضای مورد ممکن است عمل اداره تصفیه را باطل نماید».

اقدامات اداره تصفیه

در محل هایی که اداره تصفیه تشکیل گردیده است دادگاه رونوشتی از حکم ورشکستگی را به اداره مذکور و به اداره ثبت محل ارسال می نماید (ماده 8 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی). مطابق ماده 50 همین قانون امر تصفیه در مدت هشت ماه باید به اتمام برسد ولی چون این مدت قابل تمدید است در عمل غالباً موضوع تصفیه بیشتر از مدت مذکور به طول می انجامد. لازم به ذکر است که در موارد سکوت قانون تصفیه و آیین نامه مربوط به قانون تجارت مصوب 1311 رجوع می شود.

انواع تصفیه

مهمترین وظیفه اداره تصفیه، تصفیه حساب شخص تاجر می‌باشد. تصفیه بر دو نوع می‌باشد:

الف) تصفیه اختصاری:

بر طبق ماده ۲۳ قانون تصفیه، اگر به نظر اداره تصفیه حاصل فروش اموالی که صورت آنها را برداشته کافی برای پرداخت هزینه ورشکستگی نباشد اداره مزبور اقدام به تصفیه اختصاری می‌نماید، مگر اینکه شخص یا اشخاصی از میان بستانکاران درخواست تصفیه عادی را نموده و هزینه آن را هم بپردازند. در مورد تصفیه اختصاری، متصدی پرونده به انتشار آگهی مبادرت می‌نماید و در آن اعلام می‌دارد که هر کس ادعایی علیه ورشکسته دارد ظرف چهل روز به اداره تصفیه اعلام نماید. سپس به هر ترتیب که منافع بستانکاران اقتضاء کند بدون رعایت تشریفات اقدام به فروش اموال و تقسیم وجوه حاصله می‌نماید و ختم عمل تصفیه را اعلام می‌دارد.

ب) تصفیه عادی

در صورتی که دارایی شخص ورشکسته کافی برای پرداخت هزینه ورشکستگی باشد و یا یکی از طلبکاران هزینه آن را بپردازد، تصفیه طبق تشریفات اداره تصفیه و قانون تجارت انجام می‌پذیرد.

ساختار مالی اداره تصفیه

در هر اداره تصفیه‌ای دو صندوق الف و ب وجود دارد. درآمد این صندوق‌ها از منابع مختلفی تامین می‌شود از جمله از طریق برداشت مبلغی به عنوان هزینه امور ورشکستگی (مواد ۵۲ و ۵۴ ق.اداره تصفیه و ماده ۶۷ آیین نامه). اداره تصفیه تا قبل از تصویب لایحه‌ قانونی راجع به درآمدهای اختصاصی به مورخ ۱۴/۹/۱۳۵۸ مصوب شورای انقلاب، دارای استقلال مالی بوده با این توضیح که از طریق وصول درآمدهای صندوقهای الف و ب هزینه‌های خود را می‌پرداخت. با تصویب لایحه قانونی اخیر، گرچه اداره تصفیه مامور وصول درآمدهای صندوق‌های مزبور می‌باشد، درآمد حاصل از دو صندوق مزبور به حساب درآمد عمومی کشور منظور می‌گردد.

اقدامات مربوط به تصفیه

پس از صدور حکم ورشکستگی، تصفیه اموال ورشکسته و تقسیم دارایی او میان طلبکارانش طبق قانون اداره تصفیه و در موقع سکوت این قانون طبق قانون تجارت آغاز می‌شود.

بخش اول: اقدامات اولیه

همین که رونوشت حکم ورشکستگی به اداره تصفیه رسید، اداره تصفیه صورتی از اموال ورشکسته تهیه می‌کند . مهر و موم نمودن اموال یکی دیگر از اقداماتی است که اداره تصفیه انجام می‌دهد. البته این عمل در صورتی انجام می‌شود که اموال زیاد باشد و در یک روز نتوان همه اموال را صورت برداری نمود و الا اگر اموال را بتوان در یک روز صورت‌برداری نمود نیازی به مهر و موم نیست، مگر در موارد خاصی . اداره تصفیه همچنین اقدام به بستن و مهر و موم نمودن انبارها، مغازه‌ها، کالاها و کارخانه‌ها می‌نماید. مگر اینکه بتواند تحت نظارت خود آنها را اداره نماید.

اقدامات تامینی

این اقدامات را می‌توان به دو دسته تقسیم نمود:

الف) اقدامات برای حفظ حقوق ورشکسته؛

اداره تصفیه از روز شروع، اقدامات تامینی برای حفظ حقوق ورشکسته انجام می‌دهد از جمله مطالبه دیون بدهکاران ورشکسته.

در مورد دیون باید بین دیون حال و موجل تفاوت گذاشت. دیون حال بدهکاران باید فورا مطالبه شود در صورت لزوم اداره تصفیه در دادگاه صالحه اقامه دعوی می‌کند. دیون موجل چون برخلاف دیون شخص ورشکسته حال نمی‌شود، اداره تصفیه باید تا موعد پرداخت صبر کند.

ب) اقدامات برای حفظ حقوق طلبکاران؛

۱)توقیف تاجر؛                اداره تصفیه چیست و چه وظایفی دارد؟

تاجر متوقف طبق ماده ۲۱ ق.ا.ت مکلف است خود را در اختیار اداره تصفیه قرار دهد؛ در صورت اقتضا اداره تصفیه می‌تواند اقدام به جلب او بنماید.  اداره تصفیه چیست و چه وظایفی دارد؟

۲) تفتیش مراسلات؛

به موجب ماده ۱۰ ق ا.ت: اداره تصفیه می‌تواند از اداره پست و تلگراف و گمرک بخواهد که در مدت تصفیه کلیه برگ‌ها و بسته‌هایی که به عنوان متوقف ارسال گردیده برای آن اداره بفرستد.