چگونه اموال بدهکار را توقیف کنیم؟

چگونه اموال بدهکار را توقیف کنیم؟ قبلا توضیح دادیم که اجرای حکم دادگاه با صدور اجرائیه انجام می شود و برای صدور اجرائیه نیز یا باید حکم صادره قطعی شده باشد یا قرار اجرای موقت آن در موارد مصرح قانونی صادر شده باشد. همچنین بیان گردید که پس از تقاضای صدور اجرائیه از دفتر شعبه صادر کننده رای بدوی و صدور و ابلاغ اجرائیه، محکوم علیه مکلف است ظرف 10 روز نسبت به پرداخت و یا انجام مفاد اجرائیه اقدام نماید و یا ترتیبی برای آن اتخاذ نماید و یا در صورتی که محکوم به پرداخت وجه نقد می باشد نسبت به تقدیم دادخواست اعسار اقدام نماید. در این خصوص بهتر است مطلب زیر را بخوانید.

بیشتر بدانید:

اجرائیه چیست و چگونه صادر می شود

با این حال در صورتی که محکوم علیه اقدامات مذکور را انجام ندهد، محکوم له می تواند نسبت به اخذ محکوم به در صورتی که آن مال عین معین باشد و یا نسبت به توقیف اموال محکوم علیه در جهت احقاق حق خود و یا گاهاً اعمال فشار جهت اجرای مفاد اجرائیه اقدام نماید. در این خصوص ماده 1 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 مقرر می دارد: «هر کس به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع مالی به دیگری محکوم شود و از اجرای حکم خودداری کند، هر گاه محکومٌ به عین معین باشد آن مال اخذ و به محکومٌ له تسلیم می‌شود و در صورتی که رد عین ممکن نباشد یا محکومٌ به عین معین نباشد، اموال محکومٌ علیه با رعایت مستثنیات دین و مطابق قانون اجرای احکام مدنی و سایر مقررات مربوط، توقیف و از محل آن حسب مورد محکومٌ به یا مثل یا قیمت آن استیفا می‌شود».

در جهت شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه ماده 2 قانون مذکور چنین مقرر کرده است: «مرجع اجرا کننده رأی، اعم از قسمت اجرای دادگاه صادرکننده اجراییه یا مجری نیابت، مکلف است به تقاضای محکومٌ له از طرق پیش بینی شده در این قانون و نیز به هر نحو دیگر که قانوناً ممکن باشد، نسبت به شناسایی اموال محکومٌ علیه و توقیف آن به میزان محکومٌ به اقدام کند.

تبصره در موردی که محکومٌ به عین معین بوده و محکومٌ له شناسایی و تحویل آن را تقاضا کرده باشد نیز مرجع اجرا کننده رأی مکلف به شناسایی و توقیف آن مال است».

مطابق ماده فوق برای شناسایی اموال محکوم علیه و توقیف آنها با رعایت مستثنیات دین، ابتدائاً محکوم له باید این تقاضا را به واحد اجرای احکام تقدیم کند (در حال حاضر این امر باید از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام گردد). برای مثال شخص محکوم له می تواند تقاضای انسداد حساب های بانکی محکوم علیه و یا توفیف اموال غیرمنقول وی را از طریق اداره ثبت اسناد رسمی و یا خودرو و وسایل نقلیه وی را از طریق سیستم راهور نماید.

چه اموالی مستثنیات دین می باشند؟

چگونه اموال بدهکار را توقیف کنیم؟ – به موجب ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی: « مستثنیات دین صرفاً شامل موارد زیر است:

الف- منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکومٌ علیه در حالت اعسار او باشد.

ب- اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.

ج- آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.

د- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها

ه- وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.

و- تلفن مورد نیاز مدیون.

ز- مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

تبصره ۱ چنانچه منزل مسکونی محکومٌ علیه بیش از نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراکننده رأی نباشد به تقاضای محکومٌ له به وسیله مرجع اجراکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تأدیه دیون محکوم ٌعلیه خواهد شد مگر اینکه استیفای محکوم ٌبه به طریق سهل تری مانند استیفا از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی محکوم ٌعلیه یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکان پذیر باشد که در این صورت محکومٌ به از طرق مذکور استیفا خواهد شد.

تبصره ۲ چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرح‌های عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکومٌ به از آن امکان پذیر است مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد».

اموال مذکور در این ماده قابل توقیف از سوی محکوم له نیستند و در صورتی هم که توقیف شوند با ارائه اسناد و مدارک و دلایل از سوی محکوم علیه از آنها رفع توقیف خواهد شد.

بازداشت محکوم علیه

اگر استیفای محکومٌ به از طرق مذکور در این قانون ممکن نگردد محکومٌ علیه به تقاضای محکومٌ له تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن ادعای اعسار او یا جلب رضایت محکومٌ له حبس می‌شود. چنانچه محکومٌ علیه تا سی روز پس از ابلاغ اجراییه، ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود، دعوای اعسار خویش را اقامه کرده باشد حبس نمی‌شود، مگر اینکه دعوای اعسار مسترد یا به موجب حکم قطعی رد شود (ماده 3 قانون مذکور). چنانچه محکومٌ علیه خارج از مهلت مقرر در این ماده، ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود، دعوای اعسار خود را اقامه کند، هرگاه محکومٌ له آزادی وی را بدون اخذ تأمین بپذیرد یا محکومٌ علیه به تشخیص دادگاه کفیل یا وثیقه معتبر و معادل محکومٌ به ارائه نماید، دادگاه با صدور قرار قبولی وثیقه یا کفیل تا روشن شدن وضعیت اعسار از حبس محکومٌ علیه خودداری و در صورت حبس، او را آزاد می‌کند. در صورت ردّ دعوای اعسار به موجب حکم قطعی، به کفیل یا وثیقه گذار ابلاغ می‌شود که ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ واقعی نسبت به تسلیم محکومٌ علیه اقدام کند. در صورت عدم تسلیم ظرف مهلت مذکور حسب مورد به دستور دادستان یا رئیس دادگاهی که حکم تحت نظر آن اجرا می‌شود نسبت به استیفای محکومٌ به و هزینه‌های اجرایی از محل وثیقه یا وجه الکفاله اقدام می‌شود. در این مورد دستور دادگاه ظرف مهلت ده روز پس از ابلاغ واقعی قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است. نحوه صدور قرارهای تأمینی مزبور، مقررات اعتراض نسبت به دستور دادستان و سایر مقررات مربوط به این دستورها تابع قانون آیین دادرسی کیفری است (تبصره 1 ماده مذکور).

ممنوع الخروج نمودن محکوم علیه

به موجب ماده 23 قانون مذکور: « مرجع اجرا کننده رأی باید به تقاضای محکوم ٌله قرار ممنوع الخروج بودن محکومٌ علیه را صادر کند. این قرار تا زمان اجرای رأی یا ثبوت اعسار محکومٌ علیه یا جلب رضایت محکومٌ له یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون مدنی به قوت خود باقی است.

تبصره – در خصوص سفر واجب که وجوب آن از قبل ثابت شده باشد و سفرهای درمانی ضروری، دادگاه موقتاً به محکومٌ علیه اجازه خروج از کشور را می‌دهد».

نمونه متن درخواست توقیف حساب بانکی محکوم علیه

مدیر محترم اجرای احکام مدنی دادگستری/شورای حل اختلاف شهرستان……

باسلام. احتراماً اینجانب …… محکوم له پرونده محاکماتی کلاسه ….. مطروحه در آن شعبه محترم با توجه به عدم اجرای مفاد اجرائیه در مهلت مقرر از سوی محکوم علیه پرونده و در جهت انجام ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تقاضای صدور دستور جهت انسداد حساب های بانکی محکوم علیه را خواستارم. باتشکر

نمونه متن درخواست توقیف منزل محکوم علیه

مدیر محترم اجرای احکام مدنی دادگستری/شورای حل اختلاف شهرستان……

باسلام. احتراماً اینجانب …… محکوم له پرونده محاکماتی کلاسه ….. مطروحه در آن شعبه محترم با توجه به عدم اجرای مفاد اجرائیه در مهلت مقرر از سوی محکوم علیه پرونده و در جهت انجام ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تقاضای صدور دستور جهت استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک استان…. و متعاقباً توقیف اموال غیرمنقول به نام محکوم علیه مورد استدعاست. باتشکر

نکته: صرفاً اموال غیرمنقولی قابل توقیف است که دارای سابقه ثبتی در اداره ثبت اسناد و املاک کشور باشد.

نمونه متن درخواست توقیف خودروی محکوم علیه

مدیر محترم اجرای احکام مدنی دادگستری/شورای حل اختلاف شهرستان……

باسلام. احتراماً اینجانب …… محکوم له پرونده محاکماتی کلاسه ….. مطروحه در آن شعبه محترم با توجه به عدم اجرای مفاد اجرائیه در مهلت مقرر از سوی محکوم علیه پرونده و در جهت انجام ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تقاضای صدور دستور جهت استعلام از پلیس راهور و متعاقباً توقیف سیستمی خودروهای به نام محکوم علیه مورد تقاضاست. باتشکر

نمونه متن درخواست جلب محکوم علیه

مدیر محترم اجرای احکام مدنی دادگستری/شورای حل اختلاف شهرستان……

باسلام. احتراماً اینجانب …… محکوم له پرونده محاکماتی کلاسه ….. مطروحه در آن شعبه محترم با توجه به عدم اجرای مفاد اجرائیه در مهلت مقرر از سوی محکوم علیه پرونده و با توجه به عدم شناسایی اموال از محکوم علیه تقاضای اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی را در خصوص جلب محکوم علیه خواستارم. باتشکر