انتقال مال غیر چیست و چه مجازاتی دارد؟

انتقال مال غیر چیست و چه مجازاتی دارد؟ در این مطلب از سایت حقوق گستر به بررسی موضوع جرم انتقال مال غیر و مجازات آن پرداخته شده است.

عنصر قانونی جرم انتقال مال غیر

یکی از جرایم الحاقی به جرم کلاهبرداری، جرم انتقال مال غیر می باشد. ماده یک قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر مصوب 1308 این جرم را چنین توصیف کرده است: «کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحا عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند، کلاهبردار محسوب و مطابق ماده 238 قانون مجازات عمومی، محکوم می شود و همچنین است انتقال گیرنده که در حین معامله، عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده باشد. اگر مالک از وقوع معامله، مطلع شده و تا یک ماه پس از حصول اطلاع، اظهاریه برای ابلاغ به انتقال گیرنده و مطلع کردن او از مالکیت خود به اداره ثبت اسناد یا دفتر بدایت یا صلحیه یا یکی از دوایر دیگر دولتی تسلیم ننماید، معاون جرم محسوب خواهد شد. هر یک از دوایر و دفاتر فوق مکلفند در مقابل اظهاریه مالک، رسید داده، آن را بدون فوت وقت به طرف برسانند». جرم موضوع این ماده راجع به انتقال مال یا منفعت است بنابراین انتقال حق متعلق به دیگری مشمول آن نیست.

در مورد انتقال مال غیر قانون خاص دیگری با همین عنوان در سال 1302 به تصویب رسیده است که بخش عمده ای از آن به موجب قانون سال 1308 منسوخ شده است اما پاره ای از مقررات آن تعارضی با قانون موخر ندارد از جمله برخی مقررات شکلی که در قانون سال 1308 وجود ندارد. بنابراین اعتقاد به عدم نسخ کامل قانون سال 1302 منطقی تر می نماید.

عنصر مادی جرم انتقال مال غیر

عنصر مادی این جرم، انتقال مال است و انتقال در قلب عمل حقوقی انجام می شود مانند بیع، اجاره، هبه و معاوضه و غیره، اما لازم نیست عملیات مادی انتقال مال، در قالب نوشته و سند صورت گیرد. موضوع این جرم، مال (اعم از منقول و غیرمنقول) و منفعت می باشد و نتیجه ای که از آن حاصل می شود، لازم نیست در قالب تصرف مادی بر مال، محقق شود بلکه انتقال در عالم اعتبار کفایت می کند.

بیشتر بخوانید:

تعویق صدور حکم چیست و در چه مواردی صادر می شود؟

عنصر معنوی جرم انتقال مال غیر

جرم انتقال مال غیر، یک جرم عمدی است بنابراین نیاز به سوء نیت دارد و سوء نیت از علم و اراده تشکیل می شود؛ مرتکب باید بداند عملیاتی که انجام می دهد، قابلیت انتقال مال را دارد و باید بداند که مال موضوع انتقال، متعلق به دیگری است. همچنین مرتکب باید رفتار فیزیکی و نتیجه مجرمانه را با اراده انجام دهد و تحقق این جرم نیاز به مواردی همچون قصد تملک به عنوان سوء نیت خاص ندارد. بنابراین شخصی که گمان می کند مال مورد انتقال، متعلق به خودش می باشد و آن را منتقل می کند، مرتکب جرم انتقال مال غیر نشده است. همچنین قصد اضرار به غیر سوء نیت خاص جرم انتقال مال غیر نیست بنابراین نمی توان این قصد را ملاک تمایز معامله فضولی و انتقال مال غیر قرار داد و قصد اضرار را برای جرم انتقال مال غیر لازم دانست.

آیا انتقال مال مشترک مشمول جرم انتقال مال غیر است؟ در مورد انتقال مال مشترک توسط شریک، اختلاف نظر وجود دارد؛ عده ای آن را جرم نمی دانند و عده ای آن را جرم دانسته اند. اما بهتر است در اینجا به سوء نیت مرتکب تکیه شود و مواردی همچون فروش تمامی مال مشترک یا فروش به صورت افرازی، قرینه های سوء نیت است. اگر فروشنده در بیع نامه قید کند که ملک او شریک دارد، مرتکب جرم انتقال مال غیر نشده است.

خسارت ناشی از جرم انتقال مال غیر در ضمن دعوای عمومی، قابل مطالبه است و اگر تمامی احکام جرم کلاهبرداری را نسبت به جرم انتقال مال غیر، قابل تسری بدانیم با توجه به ظاهر قسمت ذیل ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، نیاز به تقدیم دادخواست نیست اما دعوای ابطال سند انتقال باید در دادگاه حقوقی به صورت مستقل مطرح گردد.

مجازات جرم انتقال مال غیر

مجازات جرم انتقال مال غیر به موجب رای وحدت رویه شماره 594 مورخ 1373/9/1 دیوان عالی کشور مجازات مذکور در ماده 238 قانون مجازات عمومی نیست بلکه مجازات کنونی کلاهبرداری را باید اعمال کرد. در همین خصوص نظریه مشورتی شماره 7248/7 – 10/12/1373 به جز مجازات کلاهبرداری، سایر احکام کلاهبرداری را نیز بر جرم انتقال مال غیر مترتب می داند.

لذا مطابق با ماده یک قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر مصوب سال ۱۳۰۸، کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحا عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند، کلاهبردار محسوب می‌شود و مطابق مقررات مربوط به بزه کلاهبرداری قابل تعقیب و مجازات است، بنابراین تمام آثار جرم کلاهبرداری بر بزه انتقال مال غیر نیز بار می‌شود؛ لذا با تصویب قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری مصوب سال ۱۳۶۷، بزه انتقال مال غیر مشمول مقررات مربوط به کلاهبرداری در آن قانون به شمار می‌آید؛ بنابراین با عنایت به موارد فوق الذکر و رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور به شماره ۶۹۶ مورخ ۱۵ آذر سال ۱۳۸۵ نظر به اینکه قانونگذار انتقال مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است در حکم کلاهبرداری و مشمول مجازات آن دانسته، بنابراین مجازات جرم انتقال مال غیر عبارت از یک تا ۷ سال حبس و رد مال است.    

انتقال مال غیر چیست انتقال مال غیر چیست